KILKA SŁÓW O RODANIE

Rodan to piękna rzeka o długości 812 km, która zaszczyca swoją obecnością dwa europejskie kraje: Szwajcarię i Francję. Powierzchnia zlewni Rodanu wynosi 97 000 km² z czego 90 000 km² przypada na Francję.

Źrodła Rodanu znajdują się na terytorium Szwajcarii, na wysokości 1753 m n.p.m. w Alpach Urneńskich, na przełęczy Furka, w lodowcu Rhonegletscher. Dalej Rodan płynie między Alpami Berneńskimi a Alpami Pennińskimi aż do Genewy, gdzie przepływa przez jezioro Genewskie (Lemańskie) i dalej przez góry Jura kieruje się do Lyonu. Poniżej Lyonu Rodan zasilony wodami Soany płynie na południe w rowie tektonicznym między Masywem Centralnym a Alpami (Rów Rodanu). Przepływa przez Avion i dalej na południe aż uchodzi do Lwiej Zatoki morza Śródziemnego tworząc deltę o powierzchni 1200 km², rocznie transportuje do morza 20 mln m³ osadów. 

Rodan jest najbardziej zasobną w wodę rzeką Francji, średni przepływ powyżej Lyonu wynosi 600 m3/s a w dolnym biegu 10 000 m3/s. Największe wezbrania mają miejsce jesienią. Rodan połączony jest z Renem poprzez Saonę i Kanał Ren–Rodan, również z Sekwaną i Loarą oraz drogą morską z Marsylią. 

Na francuskim odcinku rzeki na długości 510 km różnica wysokości wynosi 330 m. W latach 1938 - 1986 wybudowano tam 19 stopni wodnych a każdy z nich wyposażony jest w elektrownię wodną oraz śluzę. 

Pierwszym obiektem w tej kaskadzie była oddana do użytku w 1948 r. zapora Génissiat (wys. 100 m) wraz z elektrownią wodną o mocy zainstalowanej 420 MW. (Dla porównania moc zainstalowana wszystkich elektrowni wodnych w Polsce w listopadzie 2022 roku wynosiła 978 MW.)

Na odcinku od Lyonu do ujścia Rodan jest międzynarodową drogą wodną klasy Vb. W Lyonie znajduje się port śródlądowy (Port Édouard-Herriot), połączony z węzłem kolejowym i drogowym. Port wybudowany był w latach 1935-1938 na powierzchni 210 ha. Rocznie przeładowuje się tu 12 mln ton towarów. 

W 1933 roku na mocy Ustawy z dnia 27 maja 1921 r. regulującej rozwój rzeki utworzono Compagnie Nationale du Rhône (CNR) - połączenie spółki akcyjnej z przedsiębiorstwem państwowym, którego zadaniem jest produkcja energii elektrycznej, zapewnienie żeglowności rzeki oraz nawadnianie terenów przyległych. W 1934 roku CNR otrzymuje koncesję na okres 75 lat, obecnie koncesja jest przedłużona do 2041 roku. 

CNR jest gospodarzem rzeki Rodan, produkuje energię elektryczną i czerpie zyski z jej produkcji, utrzymuje urządzenia wodne i drogę wodną. Posiadana koncesja obejmuje obszar 27 000 ha z czego 14 000 ha zajmuje rzeka. Prócz 19 stopni wodnych CNR utrzymuje 400 km wałów przeciwpowodziowych, 34 przepompownie, 19 portów i obszarów przemysłowych, 300 km drogi wodnej dla statków o ładowności powyzej 15 000 ton. 

CNR od roku 2003 r. inwestuje również w inne odnawialne źródła energii. Obecnie moc zainstalowana w elektrowniach wodnych, wiatrowych i fotowoltaicznych daje łacznie 4001 MW, co pozwala na produkcję na poziomie 13 TWh rocznie.

Trudno jest porównywać z Rodanem zabudowę Wisły czy Odry oraz ich znaczenie transportowe czy energetyczne. Oczywiste jest, że cała infrastruktura Rodanu budowana była przez dziesiątki lat i przypadła na szczególne czasy, rządzące się prawami których nie da się odtworzyć w dzisiejszych realiach naszego kraju. Rodan jest jednak ciekawym przykładem jak umiejętnie sformułowane prawo może przynosić państwu wymierne korzyści nawet nie tyle finansowe co strategiczne. 

Opracowanie: mgr inż. Agata Léthel 

Źródła:

1. "Le Rhône en 100 questions", La Zone Atelier Bassin du Rhône (ZABR), 2008 r.
2. "Formuła kaskady Rodanu" Grochulski J., Kocot J., Gospodarka Wodna 2001 r. zeszyt nr 4, s. 150-156
3. "Dolna Wisła. Rzeka niewykorzystanych możliwości" Szymkiewicz R.
4. Compagnie Nationale du Rhône www.cnr.tm.fr 
5. Gospodarka Morska www.gospodarkamorska.pl 
6. Encyklopedia PWN www.encyklopedia.pwn.pl 
7. pl.m.wikipedia.org, 
8. fr.wikipedia.org, 
9. www.le-tout-lyon.fr
10. www.wysokienapiecie.pl
11. www.rynekelektryczny.pl