Polska jest krajem ubogim w zasoby wód powierzchniowych. Dlatego ważne jest powstrzymywanie odpływu wód opadowych i roztopowych poprzez jej retencjonowanie. Jednym ze sposobów zatrzymywania spływu jest budowa zbiorników retencyjnych. Zbiorniki takie są ważnym elementem dla lokalnego środowiska przyrodniczego oraz dla ludności, które pełnią zazwyczaj wiele funkcji. Do najważniejszych można zaliczyć gromadzenie wody dla celów bytowych i gospodarczych - dla zaopatrzenie ludności, przemysłu, rolnictwa. Mogą też pełnić funkcję przeciwpowodziową, energetyczną oraz rekreacyjną.
Zbiorniki w Polsce bardzo często budowane są na terenach zlewni użytkowanych rolniczo. Powoduje to, że są narażone na zanieczyszczenie związkami biogennymi głównie związkami azotu i fosforu, ale także potasu i sodu, spływającymi głównie z nawożonych pól. Powoduje to pogorszenie jakości retencjonowanych wód w zbiorniku oraz ich eutrofizację, co przejawia się między innymi do masowego zakwitu glonów i sinic, które jest obserwowane jako zmętnienie wody. Obumierające glony ulegając rozkładowi na dnie zbiornika powodują wtórne zanieczyszczenie wód do wystąpienia procesów gnicia włącznie. Do procesu tego zużywany jest tlen zgromadzony w wodzie tworząc strefy beztlenowe lub o ograniczonej jego zawartości. Niektóre z gatunków sinic są toksyczne i mogą być szkodliwe dla zdrowia człowieka co powoduje zakaz korzystania z wód. Generuje to problemy związane z funkcjonowaniem i eksploatacją zbiorników.
Z powodu w miarę płaskiego ukształtowania znaczącej części powierzchni naszego kraju często projektowane zbiorniki są bardzo płytkie, czasem o maksymalnej głębokości poniżej 2 m, a więc są narażone na prześwietlenie i szybkie nagrzewanie się co wpływa na eutrofizację.
Dlatego bardzo ważne jest przemyślane i odpowiedzialne podejście do projektowania zbiorników wodnych przejawiające się dbałością o jakość gromadzonej wody, polegające np. na ograniczeniu dopływu niepożądanych substancji biogennych.
Jednym ze sposobów jest budowanie przed zbiornikiem głównym zbiornika wstępnego, który ma chronić zbiornik główny przed zamulaniem oraz przed nadmiernym zanieczyszczeniem. Zbiornik wstępny np. o charakterze makrofitowym, porośnięty roślinnością szuwarową, która powoduje absorbowanie związków biogennych będzie pełnił rolę biofiltra i będzie strefą buforową dla zbiornika głównego. Rozwiązania takie dobrze sprawdzają się w praktyce chroniąc zbiornik główny przed zamulaniem oraz przed zanieczyszczeniami.
Inne podejście stosowane w ostatnich latach w Polsce polega na budowaniu zbiorników lateralnych, czyli takich które funkcjonują obok rzeki, z której jest zasilany. Takie rozwiązanie daje możliwość sterowania dopływem do zbiornika i umożliwia zablokowanie dopływu wód w okresach kiedy są nadmiernie zanieczyszczone, a ich napełnianie gdy są możliwie najczystsze. Rozwiązania tego typu również sprawdzają się w praktyce ograniczając dopływ zanieczyszczeń do zbiorników i ich zamulanie. Ponadto takie rozwiązanie nie powoduje drastycznych zmian dla bytowania organizmów żywych w rzece.
Niezależnie od przyjętych rozwiązań ważne jest aby były one świadomie stosowane, ponieważ mają bardzo duży wpływ na jakość wody a tym samym na funkcjonowanie przyrody i jakość życia ludzi.
Mgr inż. Dariusz Frąc